Sjálfbær nýting auðlinda

Section
Segment

Ísland er eitt fárra landa í heiminum sem vinnur nánast allt sitt rafmagn úr endurnýjanlegum orkugjöfum – vatni, jarðvarma og vindi. Landsvirkjun er orkufyrirtæki í eigu íslensku þjóðarinnar og starfrækir 14 vatnsaflsstöðvar, tvær jarðvarmastöðvar og tvær vindmyllur. Landsvirkjun er í fararbroddi á sviði umhverfismála og leggur mikla áherslu á að nýta orkulindir með sjálfbærum hætti. Landsvirkjun hefur að leiðarljósi að stunda orkuvinnslu í sátt við umhverfi og samfélag.

Áhersla á umhverfismál

Starfsemi Landsvirkjunar veldur í eðli sínu raski á umhverfinu þar sem bygging mannvirkja og mannlegt inngrip í náttúruna getur haft áhrif á lífríki og samfélag. Þess vegna leggur Landsvirkjun mikla áherslu á sjálfbæra orkuvinnslu í sátt við umhverfi og samfélag. Með ítarlegum rannsóknum, vöktun og skýrri umhverfisstefnu vinnur Landsvirkjun markvisst að því að draga úr neikvæðum umhverfisáhrifum starfseminnar.

Landsvirkjun er með vottað umhverfisstjórnunarkerfi samkvæmt alþjóðastaðlinum ISO 14001.

Kerfið felur meðal annars í sér stefnumótun á sviði umhverfismála og greiningu á hvaða umhverfisáhrif starfsemi fyrirtækisins hefur. Það er stefna Landsvirkjunar að verða kolefnishlutlaust fyrirtæki og í umhverfisstefnu Landsvirkjunar kemur fram að fyrirtækið ætli sér að verða í fararbroddi á sviði umhverfismála.

Section
Segment

Umhverfisstefna Landsvirkjunar

  • Landsvirkjun er í fararbroddi á sviði umhverfismála og stuðlar að sjálfbærri þróun í samfélaginu.
  • Landsvirkjun leggur áherslu á að þekkja og vakta umhverfisáhrif starfsemi sinnar og leitast við að draga úr þeim. Til þess að ná stöðugt betri árangri á þessu sviði eru þýðingarmiklir umhverfisþættir vaktaðir og markvisst unnið að umbótum.
  • Landsvirkjun tryggir að öllum lagalegum kröfum á sviði umhverfismála sé fullnægt og setur sér strangari kröfur eftir því sem við á.
  • Landsvirkjun leggur áherslu á að starfsfólk fyrirtækisins og aðrir sem vinna fyrir það hafi yfir að ráða hæfni og þekkingu til að framfylgja umhverfisstefnu fyrirtækisins.
  • Landsvirkjun kynnir stefnu sína í umhverfismálum opinberlega og gerir grein fyrir árangri fyrirtækisins í umhverfismálum og stuðlar þannig að opinni og málefnanlegri umræðu.

 

Markmið Landsvirkjunar í umhverfismálum

  • Starfsemi án umhverfisatvika
  • Umgengni í sátt við lífríki og náttúru
  • Betri nýting auðlinda
  • Minni losun gróðurhúsalofttegunda
  • Minni úrgangur
Section
Section
Segment

Vöktun og stýring umhverfisþátta

Landsvirkjun leggur áherslu á að þekkja og vakta umhverfisáhrif af starfsemi sinni og leitast við að draga úr þeim. Mikilvægir umhverfisþættir eru vaktaðir og verklag við stýringu þeirra hefur verið skilgreint. Umhverfisþáttunum er skipt í þrjá flokka; auðlindir , losun og náttúra og ásýnd .

Fyrirtækið vaktar og stýrir umhverfisþáttum við rekstur vatnsafls- og jarðvarmastöðva og við rekstur vindmyllanna á Hafinu.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

  • 1 Nýting vatnsforðans

    Landsvirkjun leitast við að hámarka nýtingu vatnsins sem notað er til raforkuvinnslu í aflstöðvum fyrirtækisins. Vatnið á að stærstum hluta upptök sín í jöklum landsins og er safnað í miðlunarlón þaðan sem vatninu er veitt til aflstöðva til raforkuvinnslu. Landsvirkjun stundar umfangsmiklar jöklarannsóknir þar sem m.a. er fylgst með langtímabreytingum og afrennsli þeirra jökla sem mikilvægir eru fyrir vatnsbúskap fyrirtækisins

  • 2 Rof og setmyndun

    Breytingar á vatnsrennsli í ám og vatnshæð í lónum, auk álags frá vindi, vatni og öldum geta leitt til rofs úr farvegum áa og úr bökkum lóna. Þá getur framburður jökuláa leitt til setmyndunar í lónum. Landsvirkjun leitast við að tryggja sem jafnast rennsli í árfarvegum til að lágmarka rof. Reglubundin vöktun fer fram á rofi og setmyndun og gripið er til aðgerða ef með þarf.

  • 3 Vatnsstýring

    Stjórnun raforkuvinnslu vatnsaflsvirkjana felst í að stýra innrennsli vatns úr inntakslónum inn í aflstöðvar og hámarka þannig vatnsnýtingu. Með rennslisstýringu er einnig hægt að koma í veg fyrir óeðlilegar sveiflur í rennsli árfarvega og hraðar breytingar á vatnshæð lóna, þar sem slíkar sveiflur geta haft neikvæð áhrif á jarðveg, lífríki og samfélag. Landsvirkjun leitast því eftir að draga úr óvæntum vatnshæðabreytingum og hefur sett viðmið um vatnshæð í ákveðnum farvegum sem ekki er leyfilegt að víkja frá.

  • 4 Áhrif á lífríki

    Starfsemi Landsvirkjunar fylgir óhjákvæmilegt rask þar sem virkjanaframkvæmdir, vatnaflutningar og tilkoma nýrra mannvirkja geta haft áhrif á náttúru og lífríki. Umfangsmikil vöktun og ítarlegar rannsóknir eru stundaðar á áhrifasvæðum allra aflstöðva fyrirtækisins. Markmiðið er að meta hvort og þá hvernig starfsemin hefur áhrif á umhverfi sitt og leita leiða til að draga úr neikvæðum umhverfisáhrifum. Stærstu vöktunarþættir Landsvirkjunar snúa að hreindýrum, vatna- og fuglalífi. Rannsóknir eru unnar í samstarfi við háskóla, rannsóknarstofnanir og sjálfstæða sérfræðinga.

  • 5 Losun frá lónum

    Gróður og jarðvegur sem fer undir uppistöðulón brotnar niður í lífræn efni sem m.a losa gróðurhúsalofttegundirnar (GHL) koltvísýring og metan. Landsvirkjun hefur rannsakað losun GHL frá lónum fyrirtækisins og skráir og upplýsir um losun.

  • 6 Sjónræn áhrif og landmótun

    Öllum framkvæmdum Landsvirkjunar fylgir óhjákvæmilegt rask á umhverfi og við stærri framkvæmdir geta sjónræn áhrif orðið umtalsverð. Áhrifin eru mismunandi og ráðast af landslagseinkennum og nýtingu landsvæða og geta haft áhrif á upplifun fólks. Við hönnun mannvirkja leggur Landsvirkjun áherslu á að skapa heildarjafnvægi milli útlits mannvirkja, landmótunar og náttúrlegs landslags.

  • 7 Almennur úrgangur

    Við urðun á úrgangi brotnar lífrænn hluti hans niður og myndar metangas sem veldur gróðurhúsaáhrifum. Markmið Landsvirkjunar er að auka endurvinnslu og endurnýtingu og draga þannig úr magni úrgangs sem fer til förgunar. Leitast er við að skapa aðstöðu til flokkunar og geymslu á úrgangi á öllum starfsstöðvum og magn úrgangs skráð.

  • 8 Spilliefni

    Afgangur og umbúðir hættumerktra efna sem á að farga flokkast sem spilliefni og um meðferð þeirra gilda sérstakar kröfur samkvæmt lögum og reglugerðum. Spilliefni geta verið eldfim, ertandi, ætandi og hættuleg heilsu og umhverfi. Öllum spilliefnum á starfsstöðvum Landsvirkjunar er safnað í sérstök ílát, magn þeirra skráð og skilað til viðurkenndra móttökuaðila.

  • 9 Losun SF6 frá rafbúnaði

    Brennisteinshexaflúoríð (SF6) er notað sem einangrunarmiðill á rafbúnað. Lofttegundin er öflugasta gróðurhúsalofttegundin sem þekkt er. Hreint SF6 er ekki eitrað en niðurbrotsefni þess geta haft neikvæð áhrif á heilsu fólks. Landsvirkjun vaktar leka á SF6 frá rafbúnaði, skráir og upplýsir um losun.

  • 10 Hættumerkt efni

    Hættumerkt efni eru skilgreind sem slík vegna þess að þau hafa heilsuspillandi áhrif á lífverur og fólk og óheimilt er að losa þau út í umhverfið. Hættumerkt efni eru efni sem falla undir reglugerð um flokkun, merkingu og meðferð eiturefna, hættulegra efna og hættulegra vörutegunda. Í starfsemi Landsvirkjunar eru slík efni m.a. notuð til þrifa, á verkstæðum, til ýmissa rannsókna og framkvæmda. Landsvirkjun heldur skrá yfir notkun hættumerktra efna og leitast við að lágmarka notkun þeirra.

  • 11 Eldsneyti

    Jarðefnaeldsneyti er óendurnýjaleg auðlind sem m.a. veldur losun gróðurhúsaloftegunda (GHL) og annarra heilsuspillandi efna. Landsvirkjun leggur áherslu á að lágmarka losun GHL með því að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis í starfsemi fyrirtækisins. Þá leitast Landsvirkjun við að tryggja að öll meðhöldun eldsneytis, þar með talinn flutningur, geymsla og áfylling, valdi ekki tjóni á lífríki og náttúru. Landsvirkjun heldur utan um alla eldsneytisnotkun fyrirtækisins og upplýsir um losun GHL af völdum hennar.

  • 12 Jarðrask vegna framkvæmda og reksturs

    Jarðrask vegna framkvæmda og reksturs við starfsstöðvar Landsvirkjunar getur haft áhrif á lífríki og náttúru. Jarðrask getur m.a. orsakast af efnistöku, aðstöðusköpun, gerð og staðsetningu lóna, stíflna og veituleiða. Landsvirkjun leggur áherslu á að halda jarðraski í lágmarki á öllum stigum framkvæmda og að þeim loknum séu svæðin færð til fyrra horfs eins og unnt er.

  • 13 Landgræðsla og skógrækt

    Landsvirkjun hefur staðið fyrir umfangsmikilli landgræðslu og skógrækt á áhrifasvæðum virkjana fyrirtækisins. Tilgangur landgræðslunnar er að endurheimta landgæði, draga úr raski á gróðurlendum auk þess að stöðva gróðureyðingu, jarðvegsrof og endurheimta jarðveg. Með aukinni vitund um loftslagsbreytingar hefur einnig verið horft til landgræðslu og skógræktar Landsvirkjunar með kolefnisbindingu í huga og hefur Landsvirkjun unnið að sérstökum verkefnum þar um.

  • 14 Frárennsli

    Til frárennslis telst allt fráveituvatn sem inniheldur svifagnir. Þar með er talið frárennsli frá borplönum, gangnagerð, bílaplönum, verkstæðum og geymslum ásamt skólpi frá aflstöðvum og vinnubúðum. Settankar, olíuskiljur og rotþrær hafa það hlutverk að draga úr umhverfisáhrifum frárennslis með því að skilja mengandi hluta rennslisins frá. Fylgst er með virkni þessa búnaðar og séð til þess að tankar og þrær séu tæmd reglulega af viðurkenndum förgunaraðilum.
Segment

Með rannsóknum og vöktun fæst nauðsynleg þekking á þeim fjölmörgu þáttum sem geta orðið fyrir áhrifum af starfseminni. Rannsóknirnar gefa upplýsingar um auðlindirnar, náttúru og lífríki, veita mikilvæga innsýn í framtíðina og skipta sköpum við mótun á tilhögun einstakra virkjana. Vöktun og stýring umhverfisþátta gerir Landsvirkjun kleift að stunda skilvirkari orkuvinnslu og stuðla að sjálfbærri nýtingu.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

  • 1 Sjónræn áhrif og landmótun

    Öllum framkvæmdum Landsvirkjunar fylgir óhjákvæmilegt rask á umhverfi og við stærri framkvæmdir geta sjónræn áhrif orðið umtalsverð. Áhrifin eru mismunandi og ráðast af landslagseinkennum og nýtingu landsvæða og geta haft áhrif á upplifun fólks. Við hönnun mannvirkja leggur Landsvirkjun áherslu á að skapa heildarjafnvægi milli útlits mannvirkja, landmótunar og náttúrlegs landslags.

  • 2 Áhrif á lífríki

    Starfsemi Landsvirkjunar fylgir óhjákvæmilegt rask þar sem virkjanaframkvæmdir, vatnaflutningar og tilkoma nýrra mannvirkja geta haft áhrif á náttúru og lífríki. Umfangsmikil vöktun og ítarlegar rannsóknir eru stundaðar á áhrifasvæðum allra aflstöðva fyrirtækisins. Markmiðið er að meta hvort og þá hvernig starfsemin hefur áhrif á umhverfi sitt og leita leiða til að draga úr neikvæðum umhverfisáhrifum. Stærstu vöktunarþættir Landsvirkjunar snúa að hreindýrum, vatna- og fuglalífi. Rannsóknir eru unnar í samstarfi við háskóla, rannsóknarstofnanir og sjálfstæða sérfræðinga.

  • 3 Gas frá jarðvarmavirkjunum

    Við nýtingu jarðhita kemur jarðhitavökvi upp úr borholum sem er blanda af jarðhitavatni, vatnsgufu og jarðgasi. Gasið er aðallega koltvísýringur, brennisteinsvetni og vetni. Koltvísýringur veldur gróðurhúsaáhrifum og brennisteinsvetni getur valdið tæringu á búnaði og skaðað heilsu manna. Landsvirkjun heldur utan um magn og samsetningu gaslosunar frá jarðvarmavirkjunum og upplýsir bæði um losun gróðurhúsalofttegunda og styrk brennisteinsvetnis í andrúmslofti af hennar völdum.

  • 4 Hljóðvist

    Hávaði vegna starfsemi Landsvirkjunar stafar helst frá blæstri í borholum jarðvarmavirkjana og svo frá vindmyllum. Hávaði getur haft áhrif á upplifun í náttúru og stöðugt áreiti vegna hávaða getur einnig haft heilsuspillandi áhrif. Landvirkjun vaktar hljóðvist og til að draga úr hávaða eru hljóðdeyfar á öllum borholum Landsvirkjunar.

  • 5 Landgræðsla og skógrækt

    Landsvirkjun hefur staðið fyrir umfangsmikilli landgræðslu og skógrækt á áhrifasvæðum virkjana fyrirtækisins. Tilgangur landgræðslunnar er að endurheimta landgæði, draga úr raski á gróðurlendum auk þess að stöðva gróðureyðingu, jarðvegsrof og endurheimta jarðveg. Með aukinni vitund um loftslagsbreytingar hefur einnig verið horft til landgræðslu og skógræktar Landsvirkjunar með kolefnisbindingu í huga og hefur Landsvirkjun unnið að sérstökum verkefnum þar um.

  • 6 Jarðrask vegna framkvæmda og reksturs

    Jarðrask vegna framkvæmda og reksturs við starfsstöðvar Landsvirkjunar getur haft áhrif á lífríki og náttúru. Jarðrask getur m.a. orsakast af efnistöku, aðstöðusköpun, gerð og staðsetningu lóna, stíflna og veituleiða. Landsvirkjun leggur áherslu á að halda jarðraski í lágmarki á öllum stigum framkvæmda og að þeim loknum séu svæðin færð til fyrra horfs eins og unnt er.

  • 7 Eldsneyti

    Jarðefnaeldsneyti er óendurnýjaleg auðlind sem m.a. veldur losun gróðurhúsaloftegunda (GHL) og annarra heilsuspillandi efna. Landsvirkjun leggur áherslu á að lágmarka losun GHL með því að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis í starfsemi fyrirtækisins. Þá leitast Landsvirkjun við að tryggja að öll meðhöldun eldsneytis, þar með talinn flutningur, geymsla og áfylling, valdi ekki tjóni á lífríki og náttúru. Landsvirkjun heldur utan um alla eldsneytisnotkun fyrirtækisins og upplýsir um losun GHL af völdum hennar.

  • 8 Hættumerkt efni

    Hættumerkt efni eru skilgreind sem slík vegna þess að þau hafa heilsuspillandi áhrif á lífverur og fólk og óheimilt er að losa þau út í umhverfið. Hættumerkt efni eru efni sem falla undir reglugerð um flokkun, merkingu og meðferð eiturefna, hættulegra efna og hættulegra vörutegunda. Í starfsemi Landsvirkjunar eru slík efni m.a. notuð til þrifa, á verkstæðum, til ýmissa rannsókna og framkvæmda. Landsvirkjun heldur skrá yfir notkun hættumerktra efna og leitast við að lágmarka notkun þeirra.

  • 9 Spilliefni

    Afgangur og umbúðir hættumerktra efna sem á að farga flokkast sem spilliefni og um meðferð þeirra gilda sérstakar kröfur samkvæmt lögum og reglugerðum. Spilliefni geta verið eldfim, ertandi, ætandi og hættuleg heilsu og umhverfi. Öllum spilliefnum á starfsstöðvum Landsvirkjunar er safnað í sérstök ílát, magn þeirra skráð og skilað til viðurkenndra móttökuaðila.

  • 10 Almennur úrgangur

    Við urðun á úrgangi brotnar lífrænn hluti hans niður og myndar metangas sem veldur gróðurhúsaáhrifum. Markmið Landsvirkjunar er að auka endurvinnslu og endurnýtingu og draga þannig úr magni úrgangs sem fer til förgunar. Leitast er við að skapa aðstöðu til flokkunar og geymslu á úrgangi á öllum starfsstöðvum og magn úrgangs skráð.

  • 11 Nýting grunnvatns, kælivatn

    Í starfsemi Landsvirkjunar er grunnvatn nýtt bæði sem neysluvatn og til kælingar á búnaði við orkuvinnslu með jarðvarma. Grunnvatn er ein af mikilvægustu auðlindum landsins og því vaktar Landsvirkjun m.a. grunnvatnsborð með það að markmiði að draga úr neikvæðum áhrifum á umhverfið.

  • 12 Frárennsli

    Til frárennslis telst allt fráveituvatn sem inniheldur svifagnir. Þar með er talið frárennsli frá borplönum, gangnagerð, bílaplönum, verkstæðum og geymslum ásamt skólpi frá aflstöðvum og vinnubúðum. Settankar, olíuskiljur og rotþrær hafa það hlutverk að draga úr umhverfisáhrifum frárennslis með því að skilja mengandi hluta rennslisins frá. Fylgst er með virkni þessa búnaðar og séð til þess að tankar og þrær séu tæmd reglulega af viðurkenndum förgunaraðilum.

  • 13 Þétti- og skiljuvatn

    Þétti- og skiljuvatni frá jarðvarmavirkjunum Landsvirkjunar er ýmist dælt aftur niður í jarðhitageyminn eða veitt út í yfirborðsvatn þar sem það blandast grunnvatni. Þungmálmar og önnur efni í þétti- og skiljuvatni geta verið skaðlegir lífríki og umhverfi. Því fylgist Landsvirkjun með magninu sem er losað, bæði út í yfirborðsvatn og niður í jarðhitageyminn.

  • 14 Nýting jarðhitaforðans

    Við nýtingu jarðhita kemur jarðhitavökvi upp úr borholum sem er blanda af gufu, jarðhitavatni og jarðgasi. Upptaka jarðhitavökvans getur haft í för með sér ýmiss áhrif innan jarðhitasvæðisins m.a. á þrýsting í jarðhitageyminum, yfirborðsvirkni jarðhita og skjálftavirkni. Þá getur yfirborðslosun vatns og gufu haft ýmiss umhverfisáhrif sem hægt er að draga úr með niðurdælingu. Landsvirkjun vaktar m.a. magn jarðhitavökva sem dælt er úr jarðhitageyminum og aftur niður í hann ásamt því að vakta hita og þrýsting í vinnsluholum.
Segment

Í umhverfisskýrslu Landsvirkjunar er farið yfir helstu niðurstöður á vöktun umhverfisþátta. Nánari upplýsingar og ítarleg gögn eru í tölulegu bókhaldi.

Section
Segment

Hlutverk og markmið

Hlutverk Landsvirkjunar er að hámarka afrakstur af þeim orkulindum sem fyrirtækinu er trúað fyrir með sjálfbæra nýtingu, verðmætasköpun og hagkvæmni að leiðarljósi. Til að rækta hlutverk sitt hefur Landsvirkjun meðal annars markað sér þá stefnu að stunda skilvirka orkuvinnslu og skapa stuðning og samstöðu með opnum samskiptum.

Landsvirkjun leggur áherslu á að efla samráð og samstarf við hagsmunaaðila, á bæði núverandi rekstarsvæðum og svæðum þar sem uppbygging er fyrirhuguð, og tryggja þannig opna og málefnalega umræðu.

 

Landsvirkjun leggur áherslu á sjálfbæra nýtingu náttúruauðlinda og vinnur samkvæmt viðurkenndum alþjóðlegum starfsháttum.

Section
Segment

Í samstarfi við samfélagið

Samfélagsleg ábyrgð Landsvirkjunar er að skapa arð, fara vel með auðlindir og umhverfi og stuðla að því að þekking og jákvæð áhrif af starfsemi fyrirtækisins skili sér til samfélagsins.

Fyrirtæki gegna mikilvægu hlutverki í samfélaginu þar sem áhrifa þeirra gætir víða. Landsvirkjun hefur skýra stefnu um samfélagslega ábyrgð og leitast við að auka jákvæð áhrif af starfsemi fyrirtækisins á samfélag og umhverfi og draga úr þeim neikvæðu.

Árið 2013 var unnið að þrenns konar markmiðum samfélagslegrar ábyrgðar í umhverfismálum. Unnið var að aukinni þekkingu á umhverfisáhrifum jarðhitavinnslu, samskipti og samráð varðandi umhverfismál efld og unnið að því að minnka enn frekar losun gróðurhúsalofttegunda.

Árið 2014 verður áfram unnið að þessum markmiðum auk nýrra sem snúa að betri nýtingu auðlinda, heildstæðri aðgerðaáætlun í loftslagsmálum og umhverfisvænni samgöngustefnu.

 

Section
Segment

Stuðningur við rannsóknarsamfélagið

Orkurannsóknarsjóður Landsvirkjunar styrkir margvíslegar rannsóknir á sviði umhverfis- og orkumála. Með sjóðnum leitast Landsvirkjun við að styrkja rannsóknarsamfélagið, stuðla að nýsköpun og auka þekkingu á umhverfismálum.

Árið 2013 var 60 milljónum úthlutað úr sjóðnum til alls 32 verkefna. Meðal verkefna voru rannsóknir á örlögum brennisteinsvetnis frá jarðvarmavirkjunum, mælingar á yfirborðsbreytingum íslenskra jökla, vistfræðilegum tengslum fersksvatnsrennslis til sjávar og þróun landvistarkerfis í Húnavatnssýslum síðustu árþúsundir.

 

Orkurannsóknarsjóður Landsvirkjunar hefur frá stofnun árið 2008 veitt styrki að heildarupphæð 319 milljón krónur – til doktors og meistaranema auk annarra rannsóknarverkefna.