Markmið Landsvirkjunar er að vera leiðandi í nýtingu endurnýjanlegra orkugjafa. Fyrirtækið leggur áherslu á heildræna sýn, allt frá virkjanahugmynd að rekstri aflstöðva. Landsvirkjun leitast eftir að skapa sátt um ný verkefni og einsetur sér að reka aflstöðvar sínar með framúrskarandi hætti. Fyrirtækið hefur sjálfbæra nýtingu auðlindarinnar að leiðarljósi á öllum stigum starfseminnar til að tryggja orkuvinnslu í sátt við umhverfi og samfélag.

Framúrskarandi rekstur Blöndustöðvar

Á árinu 2013 var gerð úttekt á starfsemi Blöndustöðvar samkvæmt alþjóðlegum matslykli um sjálfbærni vatnsaflsvirkjana (Hydropower Sustainability Assessment Protocol, HSAP).

Niðurstaða úttektarinnar er að Blöndustöð uppfyllir kröfur um bestu mögulegu starfsvenjur (5 í einkunn af 5 mögulegum) í 14 flokkum af þeim 17 sem teknir voru til skoðunar. Í þremur flokkum uppfyllir Blöndustöð kröfur um góðar starfsvenjur (4 í einkunn af 5 mögulegum) og í hverjum þeirra er aðeins eitt frávik frá bestu mögulegum starfsvenjum.

Úttektin fól í sér nákvæma skoðun á 17 ólíkum flokkum sem varða rekstur stöðvarinnar og eiga að gefa mynd af því hversu vel starfsemin fellur að alþjóðlegum viðmiðum um sjálfbæra þróun.

Tvær úttektir hafa verið unnar hér á landi samkvæmt HSAP-matslyklinum og hafa niðurstöður beggja verið nýttar fyrir alla starfsemi Landsvirkjunar. Sem dæmi má nefna að verkferlar varðandi samskipti og samráð við undirbúning virkjana hafa verið endurskoðaðir og fyrirhuguð er heildstæð greining á umhverfis- og samfélagsáhrifum virkjana á Þjórsársvæðinu.

Landsvirkjun mun nýta reynsluna af úttektinni á Blöndustöð til að gera enn betur á öðrum sviðum í rekstrinum og stuðla að sjálfbærri nýtingu auðlindanna.

Jarðvarmavinnsla á Norðausturlandi

Landsvirkjun hefur unnið lengi að frekari uppbyggingu jarðvarmavirkjana á Norðausturlandi og eru næstu verkefni fyrirtækisins fyrirhuguð á Þeistareykjum og í Bjarnarflagi. Rannsóknir gefa til kynna að svæðin bjóði upp á mikla möguleika til jarðhitavinnslu.

Undirbúningur virkjanaframkvæmda byggist á áratugarannsóknum á
náttúru, lífríki og samfélagi.

Árið 2013 var unnin samskiptaáætlun um fyrirhugaðar virkjanir á Norðausturlandi til að tryggja samráð við hagsmunaaðila. Einnig var gerð sérstök úttekt á áhrifum jarðhitanýtingar á volga grunnvatnsstrauminn til Mývatns. Vöktun á gróðurfari og fuglalífi hélt áfram og í Bjarnarflagi var fylgst sérstaklega með útbreiðslu sjaldgæfra háhitaplantna. Á árinu hófst vinna við rannsóknir á hljóðvist og unnið að því að færa raskað land til fyrra horfs.

Niðurstöður sýna að breytingar á hitastigi og efnainnihaldi grunnvatns á Mývatnssvæðinu megi rekja til náttúrulegra breytinga í kjölfar Kröfluelda á 8. áratugnum.

Landsvirkjun hefur lagt áherslu á að lágmarka áhrif af óhjákvæmilegu jarðraski sem fylgir undirbúningi virkjana. Árið 2013 unnu tveir háskólanemar í arkitektúr og landslagsarkitektúr að rannsóknarverkefni á Norðlausturlandi á vegum Landsvirkjunar. Verkefnin sýna hvernig má stuðla að fallegri ásýnd með því að móta mannvirki að umhverfi og landslagi. 

Unnið var að útliti borholuhúsa sem falla vel að landslagi, gerð útfærsla að göngubrú yfir lögn, bæði til að fegra og til að auka aðgengi almennings að sjálfu virkjanasvæðinu, og unnið að útfærslum á borplani sem eru í takt við umhverfið.

Vindorka hluti af framtíðinni

Norðan við Búrfell er hraunslétta sem kölluð er Hafið. Þrátt fyrir nafnið er Hafið sjötíu kílómetra frá sjó en þar hefur Landsvirkjun reist tvær vindmyllur í rannsóknarskyni. Vindmyllurnar voru gangsettar í janúar 2013 og eru þær stærstu sem reistar hafa verið á Íslandi, 0,9 MW hvor.

Þetta er í fyrsta sinn sem hagkvæmni raforkuvinnslu með vindorku er könnuð hér á landi. Nú er eitt rekstrarár að baki og benda allar niðurstöður til þess að aðstæður á Hafinu séu óvenjuhagstæðar fyrir raforkuvinnslu úr vindorku.

Líkt og öll stór mannvirki hafa vindmyllur óhjákvæmileg áhrif á ásýnd umhverfisins. Áhrifin eru að verulegu leyti afturkræf en sjálfar vindmyllurnar og undirstöður þeirra má auðveldlega fjarlægja með litlu raski ef leggja á orkuvinnsluna niður.

Landsvirkjun vaktar og stýrir umhverfisþáttum við rekstur bæði vatnsafls- og jarðvarmastöðva og við rekstur vindmyllanna á Hafinu.

Árið 2013 voru unnar fyrstu athuganir á fuglalífi og flugumferð fugla á svæðinu við Hafið. Talið er að áhrif á fuglalíf muni aðallega birtast í raski á búsvæðum vegna tímabundinna framkvæmda. Frekari rannsóknir eru fyrirhugaðar á komandi misserum.

Til að afla þekkingar á þeim fjölmörgu þáttum sem geta orðið fyrir áhrifum af áframhaldandi uppbyggingu er unnið að frekari umhverfisrannsóknum á Hafinu. Ásamt því að huga að ásýnd, hljóðvist, náttúrufari og dýralífi veita rannsóknirnar innsýn inn í rekstur á vindmyllum við séríslenskar aðstæður, ísingu, skafrenning, ösku- og sandfok.

Hljóðstyrkur frá vindmyllunum á Hafinu fellur tiltölulega hratt með fjarlægð og blandast öðrum náttúruhljóðum á borð við árnið og vindgnauð.

Landsvirkjun hefur ákveðið að meta vindorkugetu á Hafinu af meiri nákvæmni og með ítarlegri vindmælingum og hermunum. Meðal þess sem verður rannsakað eru áhrif á umhverfi og samfélag, hagkvæmni uppbyggingar og reksturs og tækifæri sem felast í samspili vind- og vatnsorku.

Öryggis- og umhverfismál til fyrirmyndar

Merkum áfanga var náð á árinu þegar framkvæmdum lauk við Búðarhálsstöð, nýjustu aflstöð Íslendinga. Búðarhálsstöð er sjötta aflstöðin á stærsta vinnslusvæði Landsvirkjunar, vatnasviði Þjórsár og Tungnaár og er hluti af umfangsmiklu veitukerfi á svæðinu.

Öryggismál á verkstað við Búðarháls hafa verið til fyrirmyndar allt frá upphafi framkvæmda. Eftirlitsmenn Landsvirkjunar og verktaka fylgdust náið með því að öryggismálum væri fylgt í hvívetna og að umgengni um vinnusvæðin væri góð. Brunavarnir Árnessýslu sáu um reglulega þjálfun á slökkviliði á verkstað og á árinu var haldin stór björgunaræfing sem fjölmargir aðilar tóku þátt í.

Byggingu Búðarhálsstöðvar fylgdi talsvert minna rask en ef farið hefði verið í virkjun á nýju svæði. Allt fylliefni til steypugerðar var til staðar í nágrenni stöðvarinnar, eldri efnisnámur voru nýttar aftur og jarðraski haldið í lágmarki með því að veita vatninu í gegnum jarðgöng. Jarðefni úr gangagerðinni eru notuð til að móta landið í kring og með mótvægisaðgerðum er grætt upp jafnmikið gróðurlendi og fer undir vatn.

Byggingu Búðarhálsvirkjunar lauk formlega á árinu 2013 og á næstu misserum verður unnið að frágangi á svæðinu og uppgræðslu. Markmiðið er að ný aflstöð við Búðarháls verði Landsvirkjun til sóma.